Aman Kompⁿter Tⁿrkτesini Seyv Edelim

Ahmet Beyin sat²n ald²≡² bilgisayar²n iτinden τ²kan yaz²l²m²n ÷zgⁿn sⁿrⁿm olmas² konusundaki iste≡ine yerden g÷≡e kadar kat²l²yorum. Ben de ayn² ■ekilde ÷zellikle i■letim sistemlerinin Tⁿrkτe sⁿrⁿmlerini kullanmaktan pek keyif alm²yorum. ▌■in k÷tⁿsⁿ anlayam²yorum. Bilgisayar konusundaki bilgimin neredeyse tⁿmⁿnⁿ ▌ngilizce yaz²lm²■ kaynaklardan ald²≡²m iτin, ben de Ahmet Bey gibi bu tⁿr τevirileri anlamakta zorlan²yorum. Sat²n ald²≡²m bilgisayar²n iτinde Tⁿrkτesi τ²kt² diye o sⁿrⁿmⁿ kullanmak zorunda kalmak da ho■uma gitmiyor. Ayr²ca benim isteklerim yaz²l²mla da bitmiyor. Sat²n al²rken bilgisayar klavyelerinin iste≡e ba≡l² olarak ister Tⁿrkτe F, ister Tⁿrkτe Q, - hatta biraz da abartarak - Amerikan tⁿrlerinin seτilebilmesini istiyorum. Tⁿrkτe F klavyedeki yaz²■ h²z²m bilgisayara yeni ba■lam²■ birini and²r²rken, di≡er klavyeyle noterlerde i■ bulabilirim! Bu ■artlarda benim gibi birine Tⁿrkτe Windows 95, Tⁿrkτe Word ve Tⁿrkτe F tipi klavye verirseniz ■u anda okumakta oldu≡unuz yaz²y² bir ay sonra okumak durumunda bile kalabilirsiniz. Bⁿtⁿn bunlar²n d²■²nda bu τeviri sⁿrⁿmlerinin baz² uyumsuzluklar² da biliniyor. Benim gibi bilgisayar²na deneme amaτl² birτok yaz²l²m ve donan²m² kurup kald²ran biri iτin bu tⁿr uyumsuzluklar τok tehlikeli olabiliyor. Eh, durum b÷yle olunca Ahmet Beye hak vermemek mⁿmkⁿn de≡il. Mektubunun ana fikri bu olmas²na kar■²n, mektupta yazd²klar² Ahmet Beyin Tⁿrkτenin kullan²m² konusundaki genel bak²■²n² aτ²≡a τ²kar²yor. ▌■te bu bak²■ da benim bⁿtⁿn tⁿylerimi havaya dikiyor.Tⁿrkτe bilgisayar terimlerinin anla■²lmad²≡² bir gerτek; hele de ▌ngilizce kaynaklardan bu i■i iyi ÷≡renmi■ ki■ilerin bile bir sⁿrⁿ Tⁿrkτe bilgisayar terimini anlamad²≡² dⁿ■ⁿnⁿlⁿrse, durumun ciddiyeti ortaya τ²kar. K²rk y²ll²k ' formatlama' olmu■ sana ' biτimleme'ya da ' device driver' olmu■ ' ayg²t sⁿrⁿcⁿsⁿ'. ▌nan²n, ne olduklar²n² anlamak iτin bazen τok zorlan²yorum. O zaman g÷nⁿl rahatl²≡²yla ' Madem anlam²yoruz, o zaman ▌ngilizcesini kullanal²m'diyebilir miyiz? Serdar Bey hakl² olarak, ' Bir acemi anlam²n² bilmiyorsa, formatlama da, biτimleme de bir ■ey ifade etmez. ╓nce hangisini ÷≡renmi■se ÷yle al²■²r ve ÷bⁿrⁿnⁿ yad²rgar.' diyor. Art²k uzman bilgisayarc²lar, di≡er bilgisayar kullan²c²lar²na g÷re az²nl²kta ve gittikτe s²radan bilgisayar kullan²c²lar²n²n say²s² art²yor. Yani, formatlama ya da biτimleme s÷zcⁿklerini ilk defa duyup ÷≡renecek ki■iler τo≡unlukta. ╓te yandan ▌ngilizce bilen ki■i say²s² da τok az. Bu da demektir ki; bilgisayar kullan²c²lar²ndan τok az bir k²sm² ▌ngilizce yaz²l²mlara gereksinim duyuyor. Biz bilgisayarc²lar olarak rahat ediyoruz diye, ba■kalar²n² neden mutsuz edelim? Ahmet Bey mektubun bir yerinde, Tⁿrkτe yaz²l²mlar²n yⁿklⁿ oldu≡u bilgisayarlar²n hayat² kolayla■t²raca≡²na zorla■t²rd²≡²n² s÷ylⁿyor. Evet, bu do≡ru; ama bu durum sadece ▌ngilizce bilen, bilgisayarc² olan bir az²nl²k iτin do≡ru. Bu konuda s÷z sahibi olu■umuzu, bu ■ekilde k÷tⁿye kullanmal² m²y²z? ' Ne demek efendim, ▌ngilizce yaz²l²mlar, ▌ngilizce bilmeyenler taraf²ndan da gayet gⁿzel kullan²l²yor' demeyin sak²n. Hadi diyelim ki, b÷yle bir kullan²c² menⁿlerde yazanlar² ve komutlar² ezberledi; peki hata mesajlar²n² nas²l anlayacak, nas²l yard²m alacak? Asl²nda Ahmet Bey ve benim gibi y²llard²r bilgisayarlarla u≡ra■m²■ ve bu u≡ra■²lar²n² ▌ngilizce sⁿrdⁿrmⁿ■ ki■ilerin, ▌ngilizce bilmeyenleri anlamas² τok kolay: Windows'un ve di≡er τok sat²lan yaz²l²mlar²n ba■ka bir dilde olan²n² bir bilgisayara yⁿkleyip τal²■may² deneyin. ╓rne≡in bilgisayar²m²za Norveττe Windows yⁿklesek, bakal²m o zaman dⁿzgⁿn kullanmay² becerebilecek miyiz? Bilen birine sormadan yol alabilecek miyiz? Bizim Norveττe Windows kar■²s²ndaki halimizi, ortalama bir bilgisayar kullan²c²s²n²n ▌ngilizce Windows kar■²s²ndaki durumuna benzetmek hiτ de yanl²■ olmaz. ▐imdi, bilgisayar dⁿnyas²nda y÷nlendirici konumunda olan Ahmet Bey (kendisi dan²■manl²k yap²yormu■) ve benim gibileri, iτ rahatl²≡²yla Tⁿrkτe yaz²l²mlara nas²l kar■² τ²kabilir? Yaz²l²mlar²n Tⁿrkτeye τevrilmesini destekleyece≡imize kar■² τ²karsak, kullan²c²lar²n hali ne olur?' SEYV ETMEK'HAYD▌ Tⁿrkτele■tirmeyi ■imdilik bir k÷■eye b²rakal²m, ben dahil τevremdeki bilgisayarc²lar²n bir sorunu da Tⁿrkτesi olan birτok terimin ▌ngilizcelerini kullanmak. Kaydetmek dururken ' seyv etmek', yazd²rmak dururken ' pirint etmek' gibi. Buna o kadar al²■m²■²z ki, hiτ rahats²z olmadan s÷ylⁿyoruz. Ben PC World'de yazmaya ba■lamadan ÷nce bilgisayar konusunda dilimizi bu kadar zay²f kulland²≡²m² hiτ fark etmemi■tim. ▌nsan yazmaya ba■lad²≡²nda, asl²nda gⁿnlⁿk konu■mas²nda ne kadar τok yabanc² s÷zcⁿk kulland²≡²n² fark ediyor. Birkaτ y²l ÷nce bir tan²d²k anlatm²■t². ╟ocu≡unu o zamanlar yeni τ²kan ve τocuklar iτin bilgisayar e≡itimi veren yerlerin birine g÷ndermi■. ╟ocu≡u ak■amlar² eve surat bir kar²■ geliyormu■. ' Ne oldu?' diye soruyor, τ²t yok! Bir kaτ defadan sonra en sonunda τocukca≡²z²n a≡z² τ÷zⁿlmⁿ■: ' Kursta bilgisayarla τal²■²yoruz, τal²■²yoruz; sonra ÷≡retmenimiz ' ▌■iniz bittiyse seyredin' diyor. Ekran² seyrediyorum, hiτbir ■ey olmuyor. Bir tⁿrlⁿ beceremiyorum, art²k kursa gitmek istemiyorum.' demi■. ╟ocuk ne bilsin ' seyv etmeyi'. Haliyle o da ekran² seyretmi■!T▄RK╟EY▌ KULLANMAKB▌LG▌SAYAR teknolojisini izleyip yenilikleri tan²tan ve uygulayan bizim gibi bilgisayarc²lard²r. E≡er biz bu i■i yaparken, dilimize sahip τ²kmaz, ' Yaz²l²mlar, saτma sapan s÷zcⁿklerle Tⁿrkτeye τevriliyor, biz ▌ngilizcesini istiyoruz' dersek, bu i■i kim yapacak? E≡er bir s÷zcⁿk kendi dilimizde de≡ilse ona sahip τ²kmam²z da zaman al²r. ╓rne≡in, ' Bilgisayar' s÷zcⁿ≡ⁿnⁿn iyi bir s÷zcⁿk olup olmad²≡² tart²■²labilir ama art²k oturmu■ ve yayg²n bir biτimde kullan²lan bir s÷zcⁿktⁿr. Onun yerine eskiden oldu≡u gibi ' kompⁿter'denmesini istemezdim. Kendi dilimizde olmayan bir s÷zcⁿ≡ⁿn nesnesinin benimsenmesi kolay olmayacakt²r. Ayn² ■ekilde, o mektupta geτen ' software', ' proprietary'gibi s÷zcⁿkleri kullanmay² da istemiyorum. Bu s÷zcⁿklerin Tⁿrkτe iτinde nas²l okunacaklar², nas²l yaz²lacaklar² belli de≡ilken onlar² dilimizin bir parτas² olarak g÷rmek beni huzursuz ediyor. Her ne kadar, ' imleτ'ya da ' τokluortam' s÷zcⁿklerini τok sevmesem de ' k÷rs²r' ve ' multimedia' yerine kullanmay² ye≡liyorum. E≡er bu s÷zcⁿkleri Tⁿrkτele■tirmez de ÷ylece kullan²rsak ba■²m²za neler gelebilece≡ini ba■ka bir teknolojiden ÷rnek vererek aτ²klamakta fayda var: Otomotiv teknolojisi. Bak²n daha ad² bile Tⁿrkτe de≡il. ▐imdi araban²zla ilgili bildi≡iniz terimleri yan yana bir yazal²m: Debriyaj, vites, direksiyon, r÷lanti, egzoz, karbⁿrat÷r, radyat÷r, patinaj, fren, akⁿ, bagaj, kaporta, stepne, amortis÷r. Bu s÷zcⁿklerinin tamam² dilimize yabanc² dillerden girmi■tir. Ne yaz²k ki zaman²nda Tⁿrkτele■tirme τal²■mas² yap²lmam²■ ve bu s÷zcⁿkler daha τok Frans²zcadan okundu≡u gibi yaz²larak dilimize girmi■tir. Bu s÷zcⁿkler genellikle yanl²■ yaz²l²r. ╓rne≡in egzoz s÷zcⁿ≡ⁿnⁿn, de≡i■ik yerlerde egsoz, eksoz, ekzoz, egzost gibi yanl²■ yaz²ld²≡²n² g÷rmⁿ■sⁿnⁿzdⁿr. Kald² ki, Frans²zca s÷zcⁿkler okunduklar² gibi yaz²ld²≡²nda, Tⁿrkτeye ▌ngilizceden τok daha iyi uymaktad²r. ╓rne≡in Frans²zcadan gelen ' kⁿltⁿr' s÷zcⁿ≡ⁿ Tⁿrkτe bir s÷zcⁿk gibi durmaktad²r. Oysa, bu s÷zcⁿ≡ⁿ ▌ngilizceden alm²■ olsayd²k ' kalτ²r' diye bir s÷zcⁿk ortaya τ²kacakt². Araba ÷rne≡inde oldu≡u gibi insanlar yabanc² s÷zcⁿkleri iτlerine τok iyi sindirip kolayl²kla yaz²p okuyamasalar bile, bu s÷zcⁿklere al²■²yorlar. ' Direksiyon'a art²k ' y÷nelteτ' demek τok zor. Otomotivle ilgili di≡er terimler de ayn² ■ekilde. Art²k de≡i■tirmek iτin τok τaba g÷stermek gerekli. Yabanc² s÷zcⁿklerin bir ba■ka sorunu da, bilmedi≡imiz k÷klerden geldi≡i iτin ne anlama geldi≡ini τ²kartamamak. ' Direksiyon' s÷zcⁿ≡ⁿnⁿn y÷n anlam²na geldi≡ini bilmedi≡imiz iτin ancak ezberleyerek bu kelimeyi ÷≡reniyoruz. Oysa ' y÷nelteτ' s÷zcⁿ≡ⁿnⁿn anlam² τok aτ²k. Gⁿnlⁿk hayat²m²zda arabalarla τok ha■²r ne■ir olsak da, bu terimleri yaz²p τizmek iτin τok s²k kullanm²yoruz. Ama bilgisayar terimleri ÷yle de≡il. Bilgisayarlar art²k hepimizin ya■am²na giriyor. Bilgisayar terimleri gⁿnlⁿk hayat²m²zda devaml² kulland²≡²m²z s÷zcⁿkler olacak, hatta belki oldu bile. Bu tⁿr s÷zcⁿklerin otomativ ÷rne≡indeki gibi okunmas² ve yaz²lmas² zor, anlams²z s÷zcⁿkler olmas²n² onaylamak mⁿmkⁿn de≡il. Bu durumda yabanc² s÷zcⁿkler gⁿnlⁿk kullan²ma girmeye ba■larken Tⁿrkτe kar■²l²klar bulup kullanmak gerek. ' Bekleyelim, daha sonra buluruz' demek, ' Hiτ bulmayal²m'demekle e■de≡er.

Bilgisayarc²lar²n tⁿmⁿnⁿn bu konuyu dikkate al²p, konu■ma ve yazma al²■kanl²klar²n² dⁿzeltmeleri gerekiyor. ' Seyv etmek' yerine ' kaydetmek' demeyi ÷≡renmemiz gerekiyor. Yabanc² s÷zcⁿk kullanmak, bizim o konudaki bilgi dⁿzeyimizi g÷stermez, Tⁿrkτeyi kullanmak konusundaki zay²fl²≡²m²z²n kan²t²d²r. Yazd²≡²m²z yaz²larda, tekliflerde, kullan²m kitaplar²nda, kullan²c² rehberlerinde her zaman do≡ru dⁿrⁿst bir Tⁿrkτe kullanmam²z gerekti≡ini hat²rlamal²y²z. Hizmet ve ⁿrⁿn sundu≡umuz bilgisayar kullan²c²lar², bilmedikleri bir dildeki s÷zcⁿklerle anlat²lan bir hizmeti ya da ⁿrⁿnⁿ daha zor benimserler. Amac²m²z do≡ru hizmet vermekse tek τaremiz var: Bilgisayarla ilgi konularda da Tⁿrkτeyi iyi kullanmak. ▐u anda en τok kullan²lan yaz²l²mlar²n Tⁿrkτeye τevrilmesi sayesinde ÷nemli miktarda s÷zcⁿk da≡arc²≡² olu■tu. Yeni s÷zcⁿk ⁿretmiyorsan²z bile bu s÷zcⁿkleri kullan²n. Birilerinin de kulland²≡²m²z yabanc² s÷zcⁿkler yerine yenilerini ⁿretmesi gerekiyor. Internet gibi yeni teknolojilerin yayg²nla■mas²yla, onlarca yeni s÷zcⁿ≡ⁿ kullan²r olduk. Internet, bilgisayarc²lar²n tekelinde olmad²≡²na g÷re, onunla ilgili terimlerin de Tⁿrkτesini yapmak, biz bilgisayarc²lar²n boynunun borcu. Bu i■i nas²l yapaca≡²m²z bir ba■ka yaz² konusu. Onu da tart²■aca≡²z, gelecek ay g÷rⁿ■mek ⁿzere.